بررسی نقش بهبود کارایی تولید گندم (آبی و دیم) بر دستیابی به اهداف برنامه پنج‌ساله ششم توسعه در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی،گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در این پژوهش با استفاده از الگوهای برنامه‌ریزی ریاضی و اطلاعات منتشر شده وزارت جهاد کشاورزی کارایی‌های فنی، تخصیصی، هزینه‌ای، درآمدی و سود زراعت آبی و دیم گندم در ۲۶ استان کشور به‌منظور شناسایی ظرفیت‌های ارتقای کارایی و افزایش تولید در راستای تأمین اهداف برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برآورد و مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد، میانگین کارایی فنی 97/0 بوده و امکان بهبود آن با مدیریت مصرف منابع قابل توجه نمی­باشد. با این‌وجود تخصیص نامناسب نهاده‌ها باعث افت کارایی هزینه‌ای به 81/0 شده است. استان‌های آذربایجان شرقی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، گلستان، قم و البرز از نظر کارایی‌های فنی، تخصیصی و هزینه‌ای در مرز کارا قرار داشته و در سطح فناوری موجود در بهترین وضعیت ممکن می‌باشند. از لحاظ کارایی هزینه‌ای نیز استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (44/0)، خراسان جنوبی (56/0)، کرمانشاه (64/0) و خراسان شمالی (64/0) نامناسب‌ترین وضعیت را دارند. بر اساس نتایج تفاوت چندانی میان استان‌های مورد مطالعه از نظر کارایی درآمدی و کارایی تخصیصی درآمدی وجود نداشته و حداکثر توان تولیدی کشور از طریق بهبود کارایی فنی، 3/336 هزار تن است. این مقدار برابر با 3/7 و 9/0 درصد افزایش در میزان تولید فعلی گندم دیم و آبی می‌باشد. انتظار می‌رود، کاهش زراعت دیم گندم در استان اصفهان و خراسان جنوبی و زراعت آبی گندم در استان‌های آذربایجان غربی، کهگیلویه و بویراحمد و مازندران نقش قابل توجهی در بهبود کارایی درآمدی داشته باشد. طبق نتایج به‌دست‌آمده امکان افزایش سود در زراعت گندم کشور تا 3/103 درصد مقدور بوده که بیش­تر آن از کاهش هزینه‌های زراعت گندم دیم (11 درصد) و افزایش درآمد زراعت گندم دیم (8/25 درصد) ایجاد می‌گردد. کارایی سود در زراعت گندم 5/47 درصد بوده که نشان می‌دهد، ویژگی کارایی فنی (هدف سیاست گزار) بالا و کارایی سود (هدف بهره‌بردار) پایین یکی از مشخصه‌های مهم تولید این محصول در کشور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Abedi Parijani, A., Motamed, M. K., Kavoosi Kalashami, M. & Shabanali Fami, H. (2017). Investigation the technical, allocative and economic efficiency of Sericulturist in Mazandaran province. Agricultural Economics and Development, 25 (99), 79-101, (In Farsi).
  2. Abedi, M., Mohammadi, H. & Ghafari, M. (2011). Studying efficiency and profitability of trout culture farms in Fars province. Agricultural Economics, 5 (2), 93-123, (In Farsi).
  3. Babaei, M., Rastegaripour, F. & Sabouhi Sabooni, M. (2012). A Survey on the efficiency of greenhouse cucumber: using the approach of using interval data envelopment analysis.  Agricultural Economics and Development, 26 (2), 117-125, (In Farsi).
  4. Behrouz, A. & Emami Meyboudi, A. (2014). Measuring technical, allocative and economic efficiency and productivity of farming sub-sector of Iran with emphasis on irrigated watermelon. Journal of agricultural Economics Research, 6 (3), 43-66, (In Farsi).
  5. Chepng’etich, E., Bett, E. K., Nyamwaro, S. O. & Kizito, K. (2014). Analysis of technical efficiency of Sorghum production in Lower Eastern Kenya: a data envelopment analysis (DEA) approach. Journal of Economics and Sustainable Development, 5 (4), 58-65.
  6. Coelli, T. J. (1996). A guide to DEAP version 2.1: a data envelopment analysis (computer) program. Center for Efficiency and Productivity Analysis, Department of Econometrics, University of New England, Australia.
  7. Coelli, T. J., Prasada Rao, D. S., O`Donnell, C. J. & Battese, G. E. (2005). An introduction to efficiency and productivity analysis. Second Edition, Springer.
  8. Esfandiari, M., Yaghubi, M., Shahabi Nejad, V. & Karbasi, A. R. (2012). Efficiency evaluation of rice farmers at South Kamfirouz region of Marvdasht county: application of data envelopment analysis model. Village and Development, 15 (1), 65-84, (In Farsi).
  9. Ganji, N., Yazdani, S. & Saleh, I. (2018). Identifying factor affecting efficiency of water use in wheat production, Alborz province (data envelopment analysis approach). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 49 (1), 13-22, (In Farsi).
  10. Ghaderzadeh, H. & Pirmohamadyani, Z. (2019). Evaluation Efficiencies of Energy for Potato Production in Hamedan Province of Iran. Journal of agricultural Economics Research, 11, 167-202, (In Farsi).
  11. Haghighat Nezhad, M.R., Yazdani, A.R. & Rafiee, H. (2014). Comparison of the efficiency and productivity index of dairy farms; case study, Isfahan region. Journal of Ruminant Research, 1 (4), 177-194, (In Farsi).
  12. Hassan, Y. Mahir bin Abdullah, A., Mansor Ismail, M. & Mohamed, Z. (2014). Technical efficiency of maize production in Nigeria: parametric and non-Parametric approach. Asian Journal of Agriculture and Rural Development, 4 (4), 281-291.
  13. Kazemi, M. & Nikkhah Farahani, Z. (2010). Kazemi Application of data envelopment analysis in measuring analyzing relative efficiency of wheat cultivation: case of Khorasan Razavi. Agricultural Economics and Development, 23 (2), 87-94, (In Farsi).
  14. Kočišová, K. (2015). Application of the DEA on the measurement of efficiency in the EU countries. Agricultural Economics, 61 (2), 51–62
  15. Li, L., Jiang, Y., Mu, H. & Yu, Z. (2018). Efficiency evaluation and improvement potential for the Chinese agricultural sector at the provincial level based on data envelopment analysis (DEA). Energy, 164, 1145-1160.
  16. Ministry of Agriculture-Jahad. (2009). Agricultural Statistics of 2006-2007. Volume One: Crops. Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  17. Ministry of Agriculture-Jahad. (2016). Agricultural Statistics of 2014-2015. Volume One: Crops. Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  18. Ministry of Agriculture-Jahad. (2017). Crop production costs for agricultural year 2014-2015 (countrywide results). Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  19. Ministry of Agriculture-Jahad. (2018). Agricultural Statistics of 2016-2017. Volume One: Crops. Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  20. Ministry of Agriculture-Jahad. (2019). The level of harvest and the amount of crop production in the country during the years 2017-2018. Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  21. Ministry of Agriculture-Jahad. (2020). The level of harvest and the amount of crop production in the country during the years 2018-2019. Deputy of Planning and Economic Affairs, Information and Communication Technology Center, (In Farsi).
  22. Mohammadi, H. (2012). Application of the data envelopment analysis approach to production efficiency in greenhouse product in Fars province. Agricultural Economics, 6 (1), 205-226, (In Farsi).
  23. Official Newspaper. (2017). The Law of the Sixth Five Year Economic, Social and Cultural Development Plan of the Islamic Republic of Iran (2017-2021). No. 20995, Official newspaper of the Islamic Republic of Iran, (In Farsi).
  24. Ohadi, N., Akbari, A. and Shahraki, J. (2015). Data envelopment analysis method usage for efficiency determination of pistachio growers in Sirjan. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 46 (1), 51-60, (In Farsi).
  25. Ommar, M. A. E. (2014). Technical and economic efficiency for broiler farms in Egypt: application of data envelopment analysis (DEA). Global Veterinaria, 12 (5), 588-593.
  26. Pradhan, K. A. (2018). Measuring technical efficiency in rice productivity using data envelopment analysis: a study of Odisha. International Journal of Rural Management, 14 (1), 1–21.
  27. Shaban, M.,  Mahmoodi, A. and Shawkat Fadai, M. (2014). A survey on technical efficiency, marketing and market structure of saffron crop, Iran. Journal of saffron agronomy and Technology, 1 (2): 85-101, (In Farsi).
  28. Shahnavazi, A. (2018). Determining the optimal combination of inputs in onion production in East Azerbaijan province using DEA approach. Agricultural Economics and Development, 26 (103): 53-78, (In Farsi).
  29. Yeilagh Choghakhor, H. & Karami, A. (2019). Evaluation of the Efficiency of Irrigation and Agriculture Management in Khuzestan Water Users' Associations. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 50 (3), 515-530, (In Farsi).
  30. Yu, L., Yan-Min, R., Yu-Chun, P. & Chao, S. (2015). Evaluation of production efficiency of the county-level crop farming in He'nan based on GIS and DEA. Advance Journal of Food Science and Technology, 7 (3), 154-158
تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران
دوره 53، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 1-19

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار