بررسی نقش منابع آب بر توسعه سکونتگاه‌های روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ساری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گرایش آبیاری و زهکشی، رشته مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

منابع آب سطحی و زیرزمینی یکی از مسایل مهم در توسعه جوامع روستایی به­شمار می‌روند. زیرا در این مناطق، منابع آب در توسعه اقتصادی و به‌ویژه فعالیت‌های کشاورزی تأثیر بسزایی دارد. در این بین، فن سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در تهیه نقشه‌های گسترده و به‌هنگام تغییرات کاربری اراضی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش وضعیت منابع آب و چالش‌های مربوط به آن در روند تغییرات محدوده سکونتگاه‌های روستایی در شهرستان ساری انجام شده است. در این پژوهش، از تصاویر ماهواره لندست 8 در سال‌های 1393، 1396 و 1398 استفاده شد و پس از انجام تصحیحات اتمسفریک، نقشه کاربری اراضی برای هر یک از سال‌ها به­دست آمد. با توجه به نقشه کاربری اراضی در سال‌های 1393، 1396 و 1398 ،کاربری کشاورزی/روستایی در محدوده شهرستان ساری به­ترتیب مساحتی برابر 25/306، 83/290 و 38/300 کیلومترمربع داشتند. همچنین، یافته‌ها نشان داد که با تغییرات منابع آب سطحی و زیرزمینی در سال‌های منتخب و کاهش در میزان این منابع، مساحت تحت پوشش کاربری کشاورزی/روستایی هم کاهش یافته‌اند. بنابراین، ضرورت وابستگی کمتر کشاورزان و روستاییان به منابع آبی با ایجاد و توسعه زیرساخت‌های مرتبط با دیگر فعالیت‌های کشاورزی مثل گردشگری روستایی و کشاورزی با وابستگی کم به منابع آبی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. Abdel Kawy, W.A. & Belal, A.A., (2011). GIS to assess the environmental sensitivity for desertification in soil adjacent to El-Manzala Lake, East of Nile Delta, Egypt, American Eurasian. Agriculture & Environmental Science,  10 (5), 844-856.
  2. Aghapour Sabbaghi, M., Yazdani, S., Salami, H., & Peykani, G., (2012). Model of Optimal and Sustainable use of Water Resources in Agricultural Sector (case study of Hamedan- Kabodarahang Plain). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 42-2 (3), 313-322. (In Farsi).
  3. Agricultural Jihad Organization of Mazandaran Province. (2018). Office of Statistics & Information Technology. (In Farsi). 
  4. Alambeigi; A & Akbari, M. (2020). Human-water resources interface in agriculture sector of Iran: A historical-theoretical understanding. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 51 (2), 361-376. (In Farsi).
  5. Ansari, M. J., Khoramdel, S., Ghorbani, R. & Pirdashti, H. A, (2015). Evaluation of global warming potential for rice in the first and second cropping patterns (Case study: Sari Province). Research in Field Crops, 3(1), 14-26.
  6. Boochani, M.H., Afrasiyabi Rad, M.S., Yousefi, H., & Ebadati, N., (2017). The Effect of water resource in sustainable development of rural areas of the district Zazomahro of the Aligodarz. Iranian Journal of Ecohydrology, 4(1), 13-27. (In Farsi).
  7. Dadashpoor, H. & Salarian, F., (2015). Analysis of the Impacts of Urban Sprawl on Land Use Changes in Sari City. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 3(2), 145-163. (In Farsi).
  8. Dwivedi, R. S., Sreenivas, K., Ramana, K. V., Reddy, P. R., & Sankar, G. R., (2006). Sustainable development of land and water resources using geographic information system and remote sensing. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 34(4), 351.
  9. Ebrahimian Ghajari, Y. & Barari Siavoshkolaei. M., (2019). Runoff Production Potential Zoning Using Fuzzy GIS-CDA Models (Case Study: Tajan River Basin). Journal of Geomatics Science and Technology, 9(1), 1-14. (In Farsi).
  10. Fallahtabar, N., & Bahiraei, H., (2012). Sustainable development of Kashan depends on the water resources of the dry and desert areas. Quarterly of Geography (Regional Planning), 2(2), 215-228. (In Farsi).
  11. Farsi, J., & Yusefi, M., (2013). Disclosure of land use changes using remote sensing data (Case study: Bojnourd plain). Journal of Geographical and Environmental Studies, 2 (7), 95-106. (In Farsi).
  12. Hosseini Yekani, S.A. & Keshiri, F., (2016). Investigating the effect of agricultural price fluctuations on the optimal pattern of crop exploitation in Sari Country. Agriculture Economic, 11 (2), 75-94. (In Farsi)
  13. Jarlan, L., Khabba, S., Er-Raki, S., Le Page, M., Hanich, L., Fakir, Y. & Kharrou, M. H., (2015). Remote sensing of water resources in semi-arid Mediterranean areas: The joint international laboratory TREMA. International Journal of Remote Sensing, 36(19-20), 4879-4917.
  14. Joorabian shooshtari, S., Esmaili-Sari, A., Hossein, S.M., & Gholamalifard, M., (2014). Application logistic regression and Markov Chain in land cover change prediction in east of Mazandaran province. Journal of Natural Environment, 66 (4), 351-363. (In Farsi).
  15. Kamalifard, A. (2020). Monitoring of land use changes in Shahmirzad city using remote sensing data and spatial information system. Journal of GIS &RS Application in Planning, 10(3), 30-52. (In Farsi).
  16. Kazemeyeh, F., Hosseinzad, J., Dashti, G., & Ghafouri, H., (2014). The analysis of effective indicators regarding agricultural development and water management of rural settlements Case: Tabriz plain. Journal Space Economy & Rural Development, 3(8), 1-18. (In Farsi).
  17. Khorrambakht, A. (2016). Quantitative Analysis of the Role of Groundwater Qualityto Promote Rural Development Indicators Based on Morris Model Case Study: Khonj County. Journal of Physical Geography, 9 (32), 57-70. (In Farsi).
  18. Khorrambakht, A., (2018). Investigating the Process of Digestion of Peri-urban Villages in Tehran's Development; Using GIS. Research and Urban Panning, 9(34), 217-228 (In Farsi).
  19. Lahmian, R., (2017). Monitoring compatibility with land use planning of industries in Geospatial Information System (Case Study: City of sari). Quarterly Journal of Environmental Based Territorial Planning, 10 (38), 169-190. (In Farsi).
  20. Management & Planning Organization of Mazandaran. (2017). Mazandaran province planning document, Third Report. Mazandaran Provincial council.  (In Farsi)
  21. Management & Planning Organization, Mazandaran Province., (2016). Studies of Mazandaran province planning program: View of cities. Mazand Consulting Engineers, Mazandaran province planning program, Mazandaran Provincial council. Retrieved on May 2016, from: http://mazandevelop.com. (In Farsi).
  22. Mirkatouli; J. & Kanani, M.R. (2011). Assessment of Ecological Capability of Urban Development by Using Multi-Criteria Decision Making Model (MCDM) and GIS (Case Study: Sari City, Mazandaran Province). Human Geography Research, 43 (77), 75-88. (In Farsi).
  23. Mirkatouli, J., Hosseini, A., Rezaeinia, H. & Neshat, A. (2012). Land Use and Land Cover Changes Detection a Fuzzy Sets Approach (A Case Study Gorgan). Human Geography Research, 44 (79), 33-54. (In Farsi).
  24. Mirzaei, A., Zibaei, M., Esmaeili; A., & Bakhshoodeh, M. (2019). Land use Changes Prediction and Environmentally Unstable Areas Prioritization of Halil-Rud River Basin. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 52 (2), 231-248. (In Farsi).
  25. Mojarloo, F., Fazloula, R & Emadi, A.R., (2019). Application of the IHACRES model to assess the effect of climate change on the discharge of Tajan watershed. Iranian Journal of Irrigation and Drainage, 13 (1), 129-141. (In Farsi).
  26. Onate-Valdivieso, F., & Sendra, J.B., (2010). Application of GIS and remote sensing techniques in generation of land use scenarios for hydrological modeling. Journal of Hydrology, 395, 256-263.
  27. Oosterbaan, R., (2010). Water harvesting and agricultural land development options in the NWFR of Pakistan. Paper submitted to the international policy workshop "water management and land rehabilitation, NW frontier region, Pakistan". Islamabad. December 6-8, 2010. 27 pages.
  28. Pirnia, A., Solaimani, K., Habibneghad Roshan, M. & Bsalatpour, A.A., (2017). Evaluation of Climate Change Function and Land Use Changes in Haraz River Water Quality Changes. Eco hydrology, 4 (4). 1151-1163. (In Farsi).
  29. Raie, R., Jafarian, Z. & Ghorbani, J., (2017). Investigation of land covers change over a 46-year period in Kiasar region of Sari. Iranian Journal of Forest and Range Protection Research, 15 (1), 76-90. (In Farsi).
  30. Roshun, S. H. & Habibnejad Roshan, M., (2018). Monitoring of temporal and spatial variation of groundwater drought using GRI and SWI indices (case study: Sari-Neka plain). Journal of Watershed Management Research, 9 (17), 269-279 (In Farsi).
  31. Salehian, S., & Rahmani Fazli, A., (2018). Environmental Consequences of Water Resources Instability in the Zayandeh-Rud Basin. Physical Geography Research, 50 (2), 391-456. (In Farsi).
  32. Schulz, J. J., Cayuela, C., Echeverria, C., Salas, J. & Rey Benayas, J. M., (2010). Monitoring land cover change of the dry land forest landscape of Central Chile (1975-2008). Applied Geography, 30, 436-447.
  33. Tuolabi Nejad, M. & Hosseinjani, A., (2018). Rural conversional and complementary industry optimal location of township Poldokhtar using ANP and GIS. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 13(44), 781-804 (In Farsi).
  34. Yasoori, M., (2008). Limitation of water resources and their role in Khorassan Razavi rural area in stability. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 2(5), 163-178. (In Farsi).
  35. Yosfizadeh, R., (2019). Investigating the potential of geographic conditions and geomorphology in the storage of water resources using GIS (The studied area is Haj Aligholi Desert). Journal of GIS &RS Application in Planning, 9(4), 7-22. (In Farsi).
تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران
دوره 51، شماره 4
دی 1399
صفحه 761-776

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار