اثرات فعالیت واحدهای آبزی‌پروری دومنظوره بر معیشت خانوارهای شاغل (مورد مطالعه: استان همدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 دانش آموخته گروه ترویج وآموزش کشاورزی.دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

3 دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاهبوعلی سینا، همدان، ایران

چکیده

آبزی­پروری، به­عنوان فعالیتی کشاورزی، از رویکردهای اخیر توسعه کشاورزی در مناطق روستایی به­شمار می­رود که افزون بر جایگاه مهمی که در تولید غذا دارد، نقش بسزایی در اشتغال زایی نیز ایفا می­کند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آبزی‌پروری در استخرهای دومنظوره قزل­آلا بر معیشت خانوارهای شاغل در این واحدها بود. این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی بوده که به روش پیمایشی انجام شد. داده­­­های مورد نیاز با استفاده از مطالعات کتابخآنهای و روش میدانی با ابزار پرسشنامه جمع­آوری شد. جامعه آماری شامل همه سرپرستان خانوارهای دارای استخر دومنظوره در سطح روستاهای استان همدان بوده که تمامی 130 نفر شاغل به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی پرسشنامه با استفاده از دیدگاه صاحب­نظران تأیید و به منظور بررسی پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاه شد که میزان آن در گویه­های سرمایه­­های پنج­گانه و نتایج معیشتی بالاتر از 70/0 و در کل 94/0 بدست آمد. یافته­های تحقیق  نشان داد که آبزی‌پروری بر بهبود سرمایه­های پنج­گانه معیشتی (طبیعی، مالی، فیزیکی، انسانی و اجتماعی) افراد مورد بررسی تأثیر داشته است. بر پایه نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، سرمایه­های مالی، انسانی، طبیعی، و اجتماعی به ترتیب بیشترین اثر را بر سطح معیشت خانوارهای آبزی­پرور داشته است. همچنین، یافته­ها نشان از وجود رابطه مثبت و معنی­دار بین سرمایه­های پنج­گانه معیشتی با سطح معیشت خانوارهای شاغل در این فعالیت دارد. بنابراین، می­توان دریافت که به­منظور ارتقاء و پایداری معیشت جامعه هدف می­بایست نگاهی چند جانبه و در عین حال تمام­گرایانه داشت.

کلیدواژه‌ها


1. Abdullah Zadeh, GH. Salehi, KH. Sharif Zadeh, M.SH., & Khajeh Shahkoohi, A. (2015). Study of tourism impact on rural sustainable livelihoods in Golestan Province. Journal of Tourism Planning and Development, 4(15), 148-169, (In Farsi).
2. Agricultural Jahad Organization of Hamedan Province, Fisheries and aquatic Management. (2015). Performance report of 2015. Retrieved March 11 2016, from http://www.hamedan.agri-jahad.ir
3. Ahmed, N. )2009(. The Sustainable Livelihoods Approach to the Development of Fish Farming in Rural Bangladesh, Journal of International Farm Management, 4(4), 1-18
4. Ahmed, N. Alison, E.H., & Muir. J. F. (2008) .Using the Sustainable Livelihoods Framework to Identify Constraints and Opportunities to the Development of Freshwater Prawn Farming in Southhwest Bangladesh. Journal of the World Aquaculture Society. 39, 598-611
5. Ansariardali, A. Kalantari, Kh., Asadi, A., & Alizadeh, N. (2017). Analyses of effective factors on tendency to fish farming between fish farmers in Chaharmahal and Bakhtiyari province. Journal of Agricultural Economics and Development Research, 48(3), 453-463, (In Farsi).
6. Asadi, A., Kalantari, Kh., Ansariardali, A., Rahimian, M., & Mohamadi, Y. (2010). Analyses of economic effects of fish farming pools establishment in Ardal County, Chaharmahal and Bakhtiyari province.  Journal of Economics and Agricultural Development, 23(1), 98-107, (In Farsi).
7. Bremani, F. Rasti, H. Raisei, A., & Mohammad Zadeh, M. (2016). Analysis of geographical factors affecting household livelihoods in rural settlements (Case of Qasr-e Ghand). Geography and urban-regional Integration. 6(18), 85-96, (In Farsi).
8. Bunning, S., Mcdonagh, J., McGarry, D., Liniger, H., & Rioux, J. (2009). Field manual for local level land degradation assessment in drylands part 1: methodological approach, planning and analysis. Working Paper. Food and Agriculture Organization,
9. Cahn, M. (2002). The busincss of living: rural micro- cntterise and sustainable livelihoods, PhD thesis in Progs Massey University, Palmerston North.
10. Chambers, R., & Conway, G.R. (1992). Sustainable Rural Livelihoods: Practical Concepts for the 21st Century, (No. IDS Discussion Paper 296). Brighton: IDS.
11. CHF (2005). Sustainable Livelihoods Approach Guidelines, Partners in Rural Development, Chapel, Ottawa, Canada.
12. Corney, C., & Litvinoff, M. (1988). The greening of aid: Sustainable livelihoods in practice. London: Earth scans Publications Limited.
13. Dearden, P., Roland, R., Allison, G., & Allen, C. (2002). Sustainable livelihood approaches: from the framework to the field. Sustainable Livelihood Guidance Sheets. University of Bradford, Department for International Development, UK.
14. Department for international development, (1999). Sustainable livelihoods guidance sheets. London, UK: DFID.
15. Ellis, F. & Biggs, S. (2001). Evolving Themes in Rural Development 1950s -2000s, BlackWell Development Policy Review, Overseas Development Institute, Published Publishers. 19, 437-448
16. Fang, Y.P., Fan, J., Shen, M.Y., & Song, M.Q. (2014). Sensitivity of livelihood strategy to livelihood capital in mountain areas: empirical analysis based on different settlements in the upper reaches of the Minjiang River. China. Ecol. Indic. 38, 225–235.
17. Farahani, R. Khoshkhoo, ZH., & Beigi Geleshtari, A. (2016). Nutrition management of cold water fish. Publication of Naghsheh Sabz, Tehran. (In Farsi).
18. Guillotrea, P., Campling, L., & Robinson, J. (2012). Vulnerability of small Island fishery economies to climate and institutional changes, Current Opinion in Environmental Sustainability, 4, 287-291.
19. Haghdoust Manjili, Sh. Khara, H. Allahyari, M.S., & Nour Hosseini, A. (2015). The economic and social impacts of rice and fish simultaneous cropping development in Gilan province. Journal of Aquaculture Development, 9(4), 11-20, (In Farsi).
20.Heidari Zahiri, N. Amirnejad, H. Hosseini, & Yekani, SA. (2015). The economic contribution of forest resources use to rural livelihoods (Case study: Hezar Jarib area of Behshahr City). Journal of Agricultural Economics and Development Research, 46(2), 207-215, (In Farsi).
21. Karimi, K., & Karamidehkordi, E. (2016). Assessing the Impact of Rangeland Management Projects on Rural Household Livelihoods' Outcomes: A Case of Mahneshan Township. Journal of Agricultural Economics and Development Research, 46(4), 793-805, (In Farsi).
22. Morse, S., & McNamara, N. (2013). Sustainable Livelihood Approach: A Critique of Theory and Practice. Springer
23. Moteei Langeroody, H.  Ghadiri Maasoum, M. Rezvani, M. Nazari, A. & Sahneh, B. (2011). Impact of returning immigrants to villages on improving livelihoods of residents (case study: Aq Qala Town). Human Geography. 43 (78), 67-83, (In Farsi).
24. Noorhosseini-Niyaki, S.A. & Allahyari, M.S, (2012). Logistic Regression Analysis of the Factors Affecting Adoption of Rice-Fish Farming in North of Iran, Rice Science. 19(2), 153-160.
25. Paul. B.G., & Reinhard-Vogle, C.H. (2013). Organic shrimp aquaculture for sustainable Household livelihoods in Bangladesh. Ocean and Coastal Management. 71, 1 -12
26. Pravakar, P., Sarker, B., Rahman, M., & Hossain, B. (2013). Present Status of Fish Farming and Livelihood of Fish Farmers in Shahrastiupazila of Chandpur District, Bangladesh, American-Eurasian Journal of Agriculture and Environmental Science. 13(3), 391-397.
27. Rezaei, J. & Darwishi, B. (2007). Economic evaluation of Trout fish farming in Ilam Province. Journal of Research and Construction for Species of Livestock and Aquaculture. 20(3), 150-160.
28. Scoones, I. (2009). Livelhoods Perspectives and Rural Development. Peasant Studies. 36(1),71-96.
29. Serrat, O. (2008). The Sustainable livelihoods Approach, Manila: ADB
30. Sheriff, N., Little, D., & Tantikaton, K. (2008). Aquaculture and the Poor- is the Culture of High-value Fish a Viable Livelihood Option for the Poor, Marine Policy. 32, 1094-1104.
31. Smith, L., Nguyen, M., Khoha, S., & Lorenzen, K. (2005). Livelihood Function of Fisheries: Policy implications in developing countries. Water Policy, 7, 359-383.