ارتقای دانش کشاورزان در کنار سایر عوامل و امکانات تولید موجب می‌گردد که کشاورزان با بهره‌گیری مناسب و بجا از تکنولوژی، به یک سطح مطلوب و معقول در روند تولید دست پیدا کنند. تحقیق حاضر به منظـور مـدل یـابی معادله ساختاری اثربخشی فعالیتهای آموزشی ترویجی پیرامون ارتقای سطح دانش کشاورزان توتونکار استان مازندران انجام شد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده که به روش توصیفی _ همبستگی انجام شد. جامعه آماری مطالعه شامل کشاورزان توتون‌کاری است که حداقل یک بار در دوره‌های ترویجی شرکت کرده باشند (N= 1500) و براساس جدول مورگان تعداد 306 نفر از توتون‌کاران با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده‌ها پرسش‌نامه بود که روایی آن توسط متخصصان و استادانی از دانشکده کشاورزی دانشگاه منابع طبیعی گرگان و دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری و پایایی آن با کمک ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. دامنه ضریب آلفای کرونباخ متغیرها از 77/0 تا 94/0 بود. یافته‌ها نشان داد که 12 درصد کشاورزان توتونکار اثربخشی فعالیتهای آموزشی و ترویجی پیرامون ارتقای دانش را عالی، 2/28 درصد خوب، 4/39 درصد متوسط و 5/20 درصد ضعیف ارزیابی نموده‌اند. همچنین با توجه به نتایج مدل یابی معادلـه سـاختاری، اثربخشی فعالیتهای آموزشی ترویجی پیرامون ارتقای سطح دانش کشاورزان توتونکار استان مازندران از عناصر مختلف تأثیر می پذیرد که مهمترین عامل مؤثر بـر اثربخشی فعالیتهای آموزشی ترویجی، متغیر محتوای فعالیتهای آموزشی و ترویجی است که ضریب مسیر آن 325/0می باشد. متغیر تطابق فعالیتهای آموزشی و ترویجی با نیاز توتون‌کاران نیز به میزان 302/0 در اثربخشی فعالیتهای آموزشی ترویجی در ارتقاء دانش تأثیر دارد.
)