تعیین عوامل موثر بر رفتار حفاظت از آب کشاورزان در شهرستان سلسله: کاربرد مدل فعال سازی هنجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

چکیده

نگرانی در رابطه با تخریب منابع طبیعی به­طورکلی و کمبود منابع آب به­طور خاص سبب توسعه و اجرای سیاست­هایی با هدف تغییر رفتار کشاورزان در زمینه حفاظت از آب شده است. در این راستا دولت در سال­های اخیر شروع به سرمایه­گذاری روی پژوهش­هایی در رابطه با روش­های حفاظت از آب در بخش کشاورزی به عنوان بزرگ­ترین بخش مصرف­کننده آب نموده است. با این حال، موفقیت این سیاست­ها به پذیرش از سوی کشاورزان و اقدامات داوطلبانه آنها بستگی دارد. مقاله حاضر با استفاده از مدل فعال­سازی هنجار به عنوان مبانی نظری تحقیق که هنجار اخلاقی و رفتار حفاظت از آب کشاورزان را پیش­بینی می­نماید، در یک بررسی در شهرستان سلسله بر اساس نمونه­گیری چند مرحله­ای تصادفی طبقه­ای انجام شد (360=n). جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته انجام شد. پس از تهیه پرسشنامه و تأیید روایی صوری آن توسط متخصصان امر، پایایی آن از طریق محاسبه مقادیر آلفای کرونباخ برای متغیرهای مختلف تحقیق مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که دو متغیر انتساب مسئولیت و خودکارآمدی بر هنجار اخلاقی افراد نسبت به حفاظت از آب تاثیر می­گذارند. هم­چنین، رفتار حفاظت از آب به طور معنی­داری توسط هنجار اخلاقی تبیین می­شود. بنابراین، پیشنهاد می­شود از طریق افزایش سطح آگاهی و بالا بردن مسئولیت کشاورزان در قبال مسایل مربوط به آب تعهد اخلاقی کشاورزان را در جهت انجام رفتارهای حفاظتی مطلوب تقویت نمود. هم­چنین، ارایه اختیارات و تسهیلات لازم به آن­ها جهت نگهداری، تعمیر و بازسازی شبکه­های توزیع آب و تجهیزات آبیاری می­تواند باعث ایجاد انگیزه در بین کشاورزان و تشویق آن­ها جهت حفاظت از منابع آب شود.

کلیدواژه‌ها


  1. Abrahamse, W., Steg, L., Gifford, R., & Vlek, C. (2009). Factors influencing car use for commuting and the intention to reduce it: A question of self-interest or morality? Transportation research part F: traffic psychology and behavior, 12(4), 317-324.
  2. Appelgren, B., & Klohn, W. (1999). Management of water scarcity: a focus on social capacities and options. Physics and Chemistry of the Earth, Part B: Hydrology, Oceans and Atmosphere24(4), 361-373.
  3. Balali, M., R., Keulartz, J., & Korthals, M. (2009). Reflexive water management in arid regions: the case of Iran. Environmental Values18(1), 91-112.
  4. Bamberg, S. (2013). Changing environmentally harmful behaviors: A stage model of self-regulated behavioral change. Journal of Environmental Psychology34, 151-159.
  5. Bamberg, S., & Möser, G. (2007). Twenty years after Hines, Hungerford, and Tomera: A new meta-analysis of psycho-social determinants of pro-environmental behavior. Journal of environmental psychology27(1), 14-25.
  6. Bayard, B., & Jolly, C. (2007). Environmental behavior structure and socio-economic conditions of hillside farmers: a multiple-group structural equation modeling approach. Ecological Economics62(3), 433-440.
  7. Burton, M., Marsh, S., & Patterson, J. (2007). Community attitudes towards water management in the Moore Catchment, Western Australia. Agricultural systems92(1), 157-178.
  8. Clark, W.A., Finley, J.C., (2007). Determinants of water conservation intention in Blagoevgrad, Bulgaria. Soc. Nat. Resour. 20 (7), 613-627.
  9. De Groot, J. I., & Steg, L. (2009). Morality and prosocial behavior: The role of awareness, responsibility, and norms in the norm activation model. The Journal of social psychology149(4), 425-449.
  10. Dungumaro, E.W., and Madulu, N.F. (2003). Public participation in integrated water resources management: the case of Tanzania. Physics and Chemistry of the Earth, 28(20-27), 1009-1014.
  11. Harland, P., Staats, H., & Wilke, H. A. (2007). Situational and personality factors as direct or personal norm mediated predictors of pro-environmental behavior: Questions derived from norm-activation theory. Basic and Applied Social Psychology29(4), 323-334.
  12. Hosseinzad, J., & Kazemiyeh, F. (2013). The Role of Water Resources Management in Agricultural Development of Tabriz Plain. Iranian. Journal of Agricultural Economics and Development Research, 44(3), 369- 377. (In Farsi).
  13. Hu, L., and Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation modeling, 6(1): 1-55.
  14. Lynne, G. D., Franklin Casey, C., Hodges, A., & Rahmani, M. (1995). Conservation technology adoption decisions and the theory of planned behavior. Journal of economic psychology16(4), 581-598.
  15. Michailidis, A., Koutsouris, A., & Nastis, S. (2011). Adoption of sustainable irrigation practices in water scarce areas. Bulgarian Journal of Agricultural Science17(5), 579-591.
  16. Mohammadi, Y., SHaaban Ali Fami, H., & Asadi, A. (2009). Farmers water management skills: Zarindasht county of Fars province. Journal of agricultural sciences and natural resources, 5(1), 97- 107. (In Farsi)
  17. Nori, H., Jamshidi, A., Jamshidi, M., Hedayati Moghadam, Z., & Fathi, E. (2013). Analysis of Cultural and Social Factors Influencing Farmers' Attitudes towards Water Management (Case study: Shirvan and Chardavol County). Iranian. Journal of Agricultural Economics and Development Research, 44(4), 645- 655. (In Farsi)
  18. Onwezen, M. C., Antonides, G., & Bartels, J. (2013). The Norm Activation Model: An exploration of the functions of anticipated pride and guilt in pro-environmental behavior. Journal of Economic Psychology39, 141-153.
  19. Roudi-Fahimi, F., Creel, L., & De Souza, R. M. (2002). Finding the balance: Population and water scarcity in the Middle East and North Africa. Population Reference Bureau Policy Brief.
  20. Sarmad, Z., Bazargan, a., & Hejazi, A. (2000). Research methods in the behavioral sciences. Tehran: Agah Publications. 149- 151. (In Farsi).
  21. Schwartz, S. H. (1977). Normative influences on altruism. Advances in Experimental Social Psychology, 10, 222-280.
  22. Sharif zadeh, M., kamkar haghighi, A.A., ahmandvand, M., roudari, A., &  amiri, Z. (2010).  Farmers and Agricultural Water Distribution Styles: A Case Study of Doroodzan Dam Irrigation Network, Fars Province. Iranian. Journal of Agricultural Economics and Development Research, 41-2(2), 181- 191. (In Farsi).
  23. Steg, L., & De Groot, J. (2010). Explaining prosocial intentions: Testing causal relationships in the norm activation model. British Journal of Social Psychology, 49(4), 725-743.
  24. Tal, I., Hill, D., Figueredo, A., Frías, M., & Corral, V. (2006). An evolutionary approach to explaining water conservation behavior. Medio Ambiente y Comportamiento Humano7(1), 7-27.
  25. Trumbo, C.W., O’Keefe, G.J., (2005). Intention to conserve water: environmental values, reasoned action, and information effects across time. Soc. Nat. Resour. 18(6), 573-585.
  26. Wauters, E., Bielders, C., Poesen, J., Govers, G., & Mathijs, E. (2010). Adoption of soil conservation practices in Belgium: an examination of the theory of planned behavior in the agri-environmental domain. Land Use Policy27(1), 86-94.
  27. Yang, H., Reichert, P., Abbaspour, K. C., & Zehnder, A. J. (2003). A water resources threshold and its implications for food security. Environmental science & technology37(14), 3048-3054.
  28. Yazdanpanah, M., Hayati, D., Hochrainer-Stigler, S., & Zamani, G. H. (2014a). Understanding farmers' intention and behavior regarding water conservation in the Middle-East and North Africa: A case study in Iran. Journal of environmental management, 135, 63-72.
  29. Yazdanpanah, M., Hayati, D., Thompson, M., Zamani, G. H., & Monfared, N. (2014b). Policy and Plural Responsiveness Taking Constructive Account of the Ways in which Iranian Farmers Think About and Behave in Relation to Water. Journal of Hydrology. 514, 347-357.
  30. Yazdanpanah, M., Hayati, D., & Zamani, G. H. (2012). Investigating Agricultural Professionals’ Intentions and Behaviors towards Water Conservation: Using a Modified Theory of Planned Behavior. ENVIRONMENTAL SCIENCES9(1), 1-2.
  31. Yazdanpanah, M., Hayati, D., Zamani, G. H., Karbalaee, F., & Hochrainer-Stigler, S. (2013a). Water management from tradition to second modernity: an analysis of the water crisis in Iran. Environment, development and sustainability15(6), 1605-1621.

Yazdanpanah, M., Thompson, M., Hayati, D., & Zamani, G. H. (2013b). A new enemy at the gate: Tackling Iran’s water super-crisis by way of a transition from government to governance. Progress in Development Studies13(3), 177-194.