شناسایی عوامل مؤثر در رفتارهای محیط زیستی ساکنان حوضه دریاچه ارومیه: کاربرد روش تحلیل عاملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز

3 عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه

چکیده

    بسیاری از تهدیدات زیست محیطی، تخریب منابع و آلوده­سازی محیط، پیامد رفتار انسانی است و تغییر در رفتار انسانی می­تواند این مشکلات محیط زیستی را کاهش دهد. جهت تغییر در رفتار، شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار گام نخست است. دریاچه ارومیه به عنوان یک کالای عمومی، نیازمند مداخله مردمی جهت جلوگیری از زوال هر چه بیشتر آن است که می­تواند منجر به خسارت­های جدی به رفاه اجتماعی شود. این مطالعه با کاربرد تحلیل عاملی در پی شناسایی فاکتورهای مؤثر در رفتارهای محیط زیستی ساکنان حوضه دریاچه ارومیه است. طبق نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل عاملی متغیرها، شش فاکتور منتخب در مجموع 75 درصد رفتارهای محیط زیستی ساکنان حوضه دریاچه ارومیه را تبیین می­کنند که به ترتیب عبارتند از: تأثیرگذاری عوامل شامل انگیزه­های مصرفی و غیر مصرفی (2/15 درصد)، تصمیم­گیرندگان ذی­نفع (7/14 درصد)، اعتقاد به وقوع بحران زیست محیطی (2/13 درصد)، اکولوژیست­ها (9/11 درصد)، طرفداران محیط زیست شهری (5/10 درصد) و معافیت­گرایی (9 درصد).

کلیدواژه‌ها


  1. Arcury, T. A. (1990). Environmental attitude and environmental knowledge. Society for Applied Anthropology, 49 (4): 300-304.
  2. Boyacioglu, H., Boyacioglu, H., & Gunduz, O. (2005). Application of factor analysis in the assessment of surface water quality in Buyuk Menderes river basin. European Water, 9 (10): 43-49.
  3. Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Emmet Jones, R. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. Journal of Social Issues, 56 (3): 425–442.
  4. Eimanifar, A., & Mohebbi, F. (2007). Urmia Lake (Northwest Iran): a brief review. Saline Systems, 3, 5.
  5. Farizo, B. A., Louviere, J. J., & Solino, M. (2014). Mixed integration of individual background, attitudes and tastes for landscape management. Land Use Policy, 38: 477-486.
  6. Field, A. (2000). Discovering Statistics Using SPSS for Windows. London: SAGE Publication.
  7. Haghi, S., Sayad Mansour, I., & Khatoonabadi, S. A. (2014). Environmental ethics, a strategy to achieve sustainable development. 32nd National and the 1st International Geoscience Congress. 16-19 February, Urmia, Iran. In Farsi.
  8. Hair, J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (1995). Black WC. Multivariate data analysis. 4th edition. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
  9. Hassanzadeh, E., Zarghami, M., & Hassanzadeh, Y. (2011). Determining the main factors in declining the Urmia Lake level by using system dynamics modeling. Water Resources Management, 26(1): 129-145.

10. He, S., Niu, Q., Li, Y., Nie, Y., & Hou, M. (2015). Factors associated with the diversification of the microbial communities within different natural and artificial saline environments. Ecological Engineering, 83: 476-484.

11. Kaiser, H. F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20: 141-151.

12. Karbassi, A., Bidhendi, G., Pejman, A., & Bidhendi, M. (2010). Environmental impacts of desalination on the ecology of Lake Urmia. Journal of Great Lakes Research, 36(3): 419-424.

13. Karimi, K., & Maleki, D. (2014). Factors affecting fluctuations in Lake water.32nd National and the 1st International Geoscience Congress. 16-19 February, Urmia, Iran. (In Farsi).

14. Liu, C., Lin, K., & Kou, Y. (2003). Application of factor analysis in the assessment of groundwater quality in a blackfoot disease area in Taiwan. The Science of the Total Environment, 313: 77-89.

  1. Manzanal, R. F., Barreiro, L. R., & Carrasquer, J. (2007). Evaluation of environmental attitudes: Analysis and results of a scale applied to university student. Science Education, 91 (6): 988-1009.

16. Marbek, Informetrica, Renzetti, S., Dupont, D. & Bruce, J. (2010). Economic value of protecting the great lakes, Literature Review Report. Ontario ministry of the environment.

17. Mokhtari Malekabadi, R., Abdollahi, A., & Sadeghi, H. (2014). Analysis of the urban environmental behaviors (case study: Isfahan in 2012). Journal of Research and Urban Planning. 5 (18): 1-20. In Farsi.

18. Nisbet, E. K. L., Zelenski, J. M., & Murphy, S. A. (2009). The nature relatedness scale: Linking individuals’ connection with nature to environmental concern and behaviour. Environment and Behavior, 41: 715-740.

19. Nunes, P. A. L. D. (2002). Using factor analysis to identify consumer preferences for the protection of a natural area in Portugal. European Journal of Operational Research, 140: 499-516.

20. Reihanian, A., Hin, T. W., Kahrom, E., Binti Mahmood, N. Z., & Bagherpour Porshokouh, A. (2015). An examination of the effects of push and pull factors on Iranian national parks: Boujagh National Park, Iran. Caspian Journal of Environmental Sciences 13(3): 197-206.

  1. Salehi, S., Ghadami, M., & Hemmati Ghouyami, Z. (2012). Investigating environmental behaviors among beaches tourists (case study: Boushehr’s beaches tourists in Norooz holiday). Journal of Planning and Tourism Development. 1(1): 35-58. (In Farsi).

22. Salehnia, M., Hayati, B., Ghahremanzadeh, M, & Molaei, M. (2015). Estimating the Value of Improvement in Lake Urmia’s Environmental Situation Using Choice Experiment. International Journal of Agricultural Management and Development. 5(4): 271-282.

23. SEDAC .2010. Gridded population of the world: future estimates. Socioeconomic Data and Applications Center (SEDAC); collaboration with CIESIN, UN-FAO, CIAT. Retrieved from: http://sedac.ciesin.columbia.edu/gpw.

24. Sirousmehr, N., Larijani, M., & Rezvani, M. (2014). The effect of education in promoting awareness: Environmental importance of the Lake Urmia. 32nd National and the 1st International Geoscience Congress. 16-19 February, Urmia, Iran. (In Farsi).

25. West Azerbaijan Department of Environment. (2014). Lake Urmia in the past and present, consequences of the crisis. Research studies of the Lake Urmia, University of Urmia. (In Farsi).

26. Williams, B., Brown, T., & Onsman, A. (2010). Exploratory factor analysis: A five-step guide for novices. Australasian Journal of Paramedicine, 8 (3): 1-13.

  1. 27.             Zarghami, M. (2011). Effective watershed management; Case study of Urmia Lake, Iran. Lake and Reservoir Management, 27(1): 87-94.