عوامل مؤثر بر نگرش مصرف‏‏کنندگان به محصولات غذایی تراریخته (مورد مطالعه: شهرستان قزوین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان

2 استادیار گروه ترویج و توسعة روستایی، دانشگاه رازی

3 دانشجوی دکتری گروه ترویج و توسعة روستایی، دانشگاه رازی

چکیده

امروزه نظام‌های تولیدی کشاورزی برای پاسخگویی به نیاز روزافزون غذا در جهان، با کاربرد فناوری‌های نوین به تولید محصولات تراریخته اقدام کرده‌اند، اما علی‌رغم اهمیت این محصولات در بهبود امنیت غذایی و دستیابی به توسعة پایدار، هنوز پذیرش آن‌ها مورد تردید است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی عوامل مؤثر بر نگرش مصرف‌کنندگان شهرستان قزوین به محصولات غذایی تراریخته انجام گرفت. جامعة آماری پژوهش، شامل خانوارهای مصرف‌کنندة محصولات غذایی تراریخته در شهرستان قزوین بود که 239 نفر از آن‌ها با روش نمونه‌گیری دردسترس بررسی شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسشنامه است که روایی آن از طریق گروهی از متخصصان و پایایی آن با محاسبة ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزارهای LISREL 8.80 و SPSS Win 21 انجام گرفت. براساس نتایج تحلیل عاملی تأییدی، اعتبار مدل اندازه‌گیری نگرش به محصولات غذایی تراریخته در جامعة آماری مورد مطالعه تأیید شد. براساس نتایج، بیشتر پاسخگویان (57 درصد) به محصولات غذایی تراریخته نگرش ویژه‌ای ندارند و مانند سایر محصولات با آن رفتار می‌کنند. نتایج مقایسة میانگین‌ها نشان داد که بین نگرش پاسخگویان به محصولات غذایی تراریخته براساس متغیرهای جنسیت، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال و محل زندگی، اختلاف معنی‌داری وجود دارد. علاوه‌براین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام‌به‌گام نشان داد متغیرهای خرید مواد غذایی ارگانیک، اعتماد به مؤسسه‌های بیوتکنولوژی، دانش دربارة محصولات تراریخته، بررسی اطلاعات مواد غذایی، درآمد سالیانه و سن پاسخگویان، 6/84 درصد از تغییرات واریانس متغیر نگرش به محصولات غذایی تراریخته در بین افراد مورد مطالعه را تبیین می­کنند. نتایج این مطالعه، دستاوردهای مناسبی برای ترویج و توسعة محصولات غذایی تراریخته در کشور به‌همراه دارد.

کلیدواژه‌ها


Ajzen, I. 1991. The Theory of Planned Behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2): 179- 211.
Arbuckle, J. L. 1999. Amos (version 4.01) [computer software]. Chicago: SmallWaters.
Baumgartner, H., & Homburg, C. 1995. Applications of structural equation modeling in marketing research: A review. International Journal of Research in Marketin., 13, 139–161.
Bett, C., Ouma, J. O., & De Groote, H. 2010. Perspectives of gatekeepers in the Kenyan food industry towards genetically modified food. Food Policy, 35(4), 332–340.
Bredahl, L., Grunert, K. G., &Frewer, L. J. 1998. Consumer attitudes and decision-making with regard to genetically engineered food products. A review of the literature and a presentation of models for future research. Journal of Consumer Policy, 21, 251-277.
Catron, G. 1997. Factor that Influence A Woman’s Choice to Remain In or Leave a Male – Dominated Major. Unpublished dissertation thesis. Virginia: Faculty of the Virginia
Chen, M. F. & Li, H. L. 2007.The consumer's attitude toward genetically modified foods in Taiwan.Food Quality and preference, 18, 662- 674.
Chen, M. F., Lin, Y. P. & Cheng, T. J. 2013.Public attitudes toward nanotechnology applications in Taiwan.Technovation, 33, 88-96.
FAO. 2004. The State of Food and Agriculture 2003–04. Agricultural biotechnology. Meeting the needs of the poor? Rome: FAO.
FAO. 2009. How to Feed the World 2050. The Special Challenge for Sub-Saharan Africa.High Expert Forum, October 12–13, Rome, Italy.http://www.fao.org/fileadmin/ templates/wsfs/docs/Issues_papers/HLEF2050_Africa.pdf
Gangadharappa, H. V., Pramod, K.T.M., & Shiva, K.H.G. 2007. Gastric floating drug delivery systems: a review. Indian J. Pharm. Ed. Res. 41, 295-305.
Ghareyazie, B. 2009.Summary of global situation transgenic crops in 2008. Iranian Biosafty Newsletter, 1(1): 18- 20.
Han, J. H. 2006. The effects of perception on consumer acceptance of genetically modified (GM) foods. A dissertation submitted to the graduate faculty of the Louisiana state University and agricultural and mechanical college in partial fulfillment of requirements for the degree of Doctor of philosophy in the department of agricultural economics and agribusiness.
Huang, J., Qiu, H., Bai, J. & Pray, C. 2006. Awareness, acceptance of and willingness to buy genetically modified foods in Urban China. Appetite, 46, 144-151.
James, C. 2009. Global status of commercialized biotech/GM crops 2009. ISAAA Brief no. 41. Ithaca, NY: ISAAA.
Kikulwe,E. M., Wesseler, J. & Zepeda, J. F. 2011. Attitudes, perceptions and trust. Insights from a consumer survey regarding genetically modified banana in Uganda. Appeite, 57, 401-413.
Kimenju, S. C., & De Groote, H. 2008. Consumer willingness to pay for genetically modified food in Kenya. Agricultural Economics, 38(1), 35–46.
Moll, N. 2008. Economically, ecologically and socially sustainable agriculture: the role of GMOs. Retrieved From://http:ec.europa.eu/europeran_group_ethics/activities/docs/moll_europabio_final.pdf
Naimi, A., Pezeshki Rad, Gh. &Gharehyazi, B. (2009).Study ofprofessionals' attitudes about the use ofbiotechnologycentersin Tehrantransgenic plants.Environmental science.7(2).141-154.
National Academy of Sciences Press. 2002. Transgenic Plants and World Agriculture. Washington: National Academy of Press.
Olsen, S. 1999. Corn earworm IOM educational program in utah. Journal of extension, 37(5):1- 2. From: http://www.joe.org/joe/1999october/iw3. htmal
Pezeshki Rad, Gh. &Naimi, A. (2011). Study of Education – extensional factor that effective on using transgenic plants from biotechnology connoisseur expert's view in Tehran.Journal of Agricultural economic and Development (Agri science).25(1).1-9.
Pezeshki Rad, Gh.&Naimi, A. (2010).Factor analysis ofattitudestoward theuse oftransgenic plantsin Tehranbiotechnologyprofessionals.IranianJournal ofAgricultural Economics and Development.41 (2).193-202.
Poncet, S. 2008. Biotechnology approaches to developing herbicide tolerance/ selectivity in crops. Retrieved From: http://team.univparis1.fr/teamperso/sponcet/SciencesPo/Slides_DevtEco_1.pdf
Qaim, M. 2009. The economics of genetically modified crops. Annual Review of Resource Economics, 1(1), 665–694.
Rastgoo, L. &Alemzade, A. 2008. The position of transgenic plants in sustainable agriculture: past, present and future. Journal of Biosafety Society of Iran, 1(1): 16- 36.
Rollin, F., Kennedy, J. & Wills, J. 2011.Consumers and new food technologies.Trende in food & Technology, 22, 99-111.
Shook, C. L., Ketchen, D. J. Jr., Hult, G. T.M.,&Kacmar, K.M. 2004. An assessment of the use of structural equation models in strategic management research. Strategic Management Journal, 25, 397–404.
Smale, M., Zambrano, P., Grue` re, G., Falck-Zepeda, J., Matuschke, I., Horna, D., et al.. 2009. Measuring the economic impacts of transgenic crops in developing agriculture during the first decade. Approaches, findings, and future directions. Food policy review 10, Washington, DC: International Food Policy Research Institute.
Smale, M., Zambrano, P., Grue` re, G., Falck-Zepeda, J., Matuschke, I., Horna, D., et al. 2009.Measuring the economic impacts of transgenic crops in developing agriculture during the first decade.Approaches, findings, and future directions. Food policy review 10, Washington, DC: International Food Policy Research Institute.
Vaisi mal Amiri, A. &Ershadi, N. (2009).Transgenicriceand its importance.Journal of Agriculture and Natural Resources.5(20).42-45.
Vlachos, A. & Fotopoulos, C. 2005.Exploring the degree of knowledge and the attitudes of consumers of Halkida towards genetic modified (GM) food. In: Proceeding of the 8th Greek national conference of agricultural economy. Thessaloniki.