مدل یابی رفتار زیست محیطی زارعان شهرستان شیراز با استفاده از تئوری ارزش – عقیده – هنجار استرن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز

2 استاد دانشگاه شیراز

چکیده

در سال‌های اخیر، تخریب منابع زیست‌محیطی (منابع آب و خاک) نگرانی‌ها را درمورد دستیابی بشر به توسعة پایدار کشاورزی افزایش داد. رفتارهای زارعان از طریق تأثیرگذاری بر کیفیت منابع آب و خاک، نقش مهمی در حصول پایداری در کشاورزی دارد. این تحقیق به دنبال تعیین مدل رفتار زیست‌محیطی زارعان شهرستان شیراز با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار استرن است. جامعة آماری این پژوهش شامل زارعان شهرستان شیراز است که طبق جدول کرجسی و مورگان از 372 نفر از آن‌ها، به‌شیوة نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای، اطلاعات گردآوری شد. این پ‍ژوهش به شیوة پیمایش و با ابزار پرسشنامه صورت گرفت. روایی پرسشنامه با استادان بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز و پایایی آن از طریق مطالعة راهنما و آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته‌های تحقیق نشان داد متغیرهای جهت‌گیری زارعان به‌سوی ارزش‌های طرفدار محیط زیست و ارزش‌های نوع‌دوستانه (طرفدار جامعه)‎‎‎‏، پایبندی به رعایت هنجارهای شخصی (اخلاقی)، احساس وظیفه و مسئولیت‌پذیری در قبال حفظ محیط زیست به‌ترتیب بیشترین تأثیر را بر رفتارهای زیست‌محیطی از سوی زارعان داشتند. پیشنهاد می‌شود با آموزش‌های مختلف تلاش شود زارعان را از ارزش‌های خودمحور دور کنند و آن‌ها را به سوی ارزش‌های طرفدار جامعه و محیط زیست سوق دهند. همچنین، با ارائة آموزش‌های اخلاقی برای پایبندی هرچه بیشتر زارعان به رعایت هنجارهای شخصی (اخلاقی)، می‌توان موجب اصلاح تعاملات آن‌ها با منابع زیست‌محیطی شد و حس مسئولیت‌پذیری را در برابر حفظ محیط زیست در آن‌ها افزایش داد. 

کلیدواژه‌ها


Alibeli, M. A. & Johnson, C. 2009. Environmental concern: a cross national analysis. Journal of International and Cross- Cultural Studies, 3(1), 1-10.
Bagheri, A., & Malekmohammdi, A. 2005. The behavior of prediction of sprinkler irrigation adoption among farmers of Ardabil province. Iranian Journal of Agriculture Science, 36(6), 1479-1488. (In Farsi).
Clearfield, F. & Osgood, B. T. 1986. Sociological Aspects of the Adoption of Conservation Practices, Washington, D.C.
Erdoan, N. 2009. Testing the new ecological paradigm scale: Turkish case. African Journal of Agricultural Research, 4 (10), 1023-1031.
Fenton, D. M., Gregor, C. M. & Cary, J. 2000. Framework and review of Capacity and motivation for change to sustainable management practices. Bureau of Rural   Sciences – Putting People in the Picture. Fnal Report. Theme 6: Project 6.2.1.
Fielding, K. S., McDonald, R. & Louis, W. R. 2008. Theory of planned behavior, identity and intentions to engage in environmental activism. Journal of Environmental Psychology, 28(4), 318–326.
Illukpitiya, P. & Gopalakrishnan, C. 2004. Decision-making in soil conservation: Application of a behavioral model to potato farmers in Sri Lanka. Land Use Policy, 21(4): 321–331.
Karami, E., Rezae-moghadam, K. & Ebrahimi, H. R. 2006. The Prediction of sprinkler irrigation adoption: The comparison of models. Journal of science and technology of agriculture and natural resources, 10(1), 71-89. (In Farsi).
Keshavarz, M. 2005.Responces to drought among farmers in Fars province: attitude, behaviors and management. M.Sc. dissertation, University of Shiraz, Iran.
Lichtenberg, E. & Zimmerman, R. 1999. Information and farmers’ attitudes about pesticides, water quality, and related environmental effects. Agriculture, Ecosystems and Environment, 73(3), 227-236.
Mansourabadi, A. 2004. The comparison of attitude among female & male rice growers towards sustainable agriculture & determinants of their attitude & behavior: a case study of the Kazeroon Township. M.Sc. dissertation, University of Shiraz, Iran.
Norouzi, A. & Chizari, M. 2006a. Effective cultural and social factors regarding attitude of wheat farmers of Nahavand Township toward sprinkler irrigation development. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 2(2), 59-71. (In Farsi).
Norouzi, A. & Chizari, M. 2006b. The factors affecting regarding sprinkler irrigation adoption in Nahavand Township. Iranian Agricultural Economic and Development Journal, 54, 61-84. (In Farsi).
Pezeshkirad, GH. & Arayesh, M. B. 2001. The Investigation of technical and economic factors affecting the prediction of technology of Ilam province. Iranian Journal of Agricultural Sciences and Technology, 15(2), 111-118. (In Farsi).
Sattler, C. & Nagel, U. J. 2010. Factors affecting farmers’ acceptance of conservation measures: A case study from north-eastern Germany. Land Use Policy, 27(1), 70–77.
Schenk, A., Hunziker, M. & Kienast, F. 2007. Factors influencing the acceptance of nature conservation measures: A qualitative study in Switzerland. Journal of Environmental Management, 83(1), 66-79.
Schultz, P. W., Shriver, C., Tabanico, J. J. & Khazian, A. M. 2004. Implicit connections with nature. Journal of Environmental Psychology, 24(1), 31–42.
Shafiei, F., Rezvanfar, A. & Hoseini, S. M. 2008. Opinion survey on soil conservation practices (the case study of Karkhe and Dez waterdhed’s farmer’s attitude, Khuzestan, Iran). Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering, 2(3), 3-10. (In Farsi).
Steg, L., Dreijerink, L. & Abrahamse, W. 2005. Factors influencing the acceptability of energy policies: A test of VBN theory. Journal of Environmental Psychology, 25(4): 415–425.
Stern, P. C. 2000. Toward a coherent theory of environmentally significant behavior, Journal of Social Issues. 56(3), 407–424.
Stern, P. C., Dietz, T., Abel, T., Guagnano, G. A. & Kalof, L. 1999. A value-belief-norm theory of support for social movements: The case of environmentalism. Human Ecology Review, 6(2), 81-97.
Wauters, E., Bielders, C., Poesen, J., Govers, G. & Mathijs, E. 2010. Adoption of soil conservation practices in Belgium: An examination of the theory of planned behaviour in the agri-environmental domain. Land Use Policy, 27(1), 86–94.
Wright, K. & Klyn, B.1998. Environmental attitude – behavior correlations in 21 countries, Journal of Empirical Generalization in Marketing Science. 3(3), 42-60.