بررسی اثر تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی با تأکید بر نقش به‌کارگیری راهبردهای تطبیق در این بخش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکدة اقتصاد و توسعة کشاورزی، دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکدة اقتصاد و توسعة کشاورزی، دانشگاه تهران

3 دکتری مهندسی منابع آب و استادیار گروه آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران

چکیده

بخش کشاورزی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های متأثر از تغییر اقلیم است. اگرچه به‌تازگی در کشور مطالعاتی دربارة شناخت ماهیت و میزان آثاری که این پدیده بر متغیرهای فیزیکی منابع آب و بخش کشاورزی دارد انجام شده‌است، با این حال زوایای اقتصادی این پدیده و راهکارهای بالقوۀ مقابله با آن کمتر مورد بررسی تجربی قرار گرفته‌است. نوآوری پژوهش حاضر الگوسازی رفتار اقتصادی واقعی ذی‌نفعان بخش کشاورزی و تلفیق آن با راه‌گزین‌های تغییر اقلیم و سناریوهای اقتصادی- اجتماعی حوضة آبریز زاینده‌رود است. دستیابی به اهداف پژوهش از طریق ایجاد ارتباط و اجرای مدل‌های مولد هواشناسی، شبکه‌های عصبی هیدرولوژیک، توابع واکنش عملکرد محصول- آب و الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت تعقیب شده‌است. نتایج نشان داد که تا نیمه‌های قرن حاضر تغییر اقلیم به کاهش بارش‌ها و افزایش مقدار پارامترهای دمایی حوضه منجر می‌شود که نتیجة مستقیم این تغییرات کاهش منابع آب سطحی حوضه به‌ترتیب در حدود 4/3 و 1/8 درصد تا افق 1420 و 1450 خواهد‌بود. نتایج الگوی اقتصادی نشان داد که در بدترین حالت (به ‌کار نگرفتن راهکارهای تطبیق) پیامد این تغییرات برای بخش کشاورزی حوضه کاهش حدود 18 و 32 درصد در سود ناخالص به‌ترتیب تا 30 و 60 سال آینده خواهد‌بود. در عین حال، با کاربست دو راهکار تطبیقی (بدون هزینه) تغییر الگوی کشت و انتخاب استراتژی مناسب کم‌آبیاری در کشت هر محصول امکان مناسبی در این بخش برای مقابله با این شرایط و کاهش آثار آن تا 7/2 و 10 درصد سود ناخالص وجود دارد. بر این اساس، تدوین سند راهبردی آبیاری و الگوی کشت منطقه‌ای سازگار با روندهای اقتصادی- اجتماعی و اقلیمی بر پایة واحد حوضه‌های آبریز کشور پیشنهاد شده‌است. 

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار