تحلیل ذینفعان نظام نوآوری کشاورزی در راستای توسعه مدیریت مشارکتی آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 گروه ترویج و آموزش کشاورزی ، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی ،دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور

4 دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران، دکتری آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

توسعه مدیریت مشارکتی آب در حوضه آبریز به‌عنوان یک تحول و گذار اجتماعی، به‌نظام نوآوری کشاورزی وابسته است و شناسایی این نظام مقدمه‌ای برای بهبود و توسعه آن در راستای گذار به مدیریت مشارکتی منابع آب است. تحقیق حاضر باهدف بررسی و تحلیل ذینفعان نظام نوآوری کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در استان آذربایجان غربی انجام‌شده است. در این راستا با استفاده از گروه کانونی، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه، خبرگان، افراد متخصص و مطلعان کلیدی در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه مورد مطالعه قرار گرفتند و برای شناسایی و طبقه‌بندی ذینفعان نظام نوآوری کشاورزی و ارتباطات و تعاملات آنان نیز از رویکرد تحلیل ذینفعان و تحلیل شبکه اجتماعی بهره گرفته شد. طبق نتایج پژوهش 31 ذینفع کلیدی از بین 88 ذینفع اولیه شناسایی‌شده استخراج شدند. نتایج نشان داد که در حوزه قدرت بیشترین فراوانی مربوط به مصداق بسیج منابع و در حوزه علاقه نیز مربوط به مصداق توسعه زنجیره ارزش و افزایش درآمد بوده است. طبق نتایج پژوهش انسجام اجتماعی و پایداری شبکه نظام نوآوری کشاورزی در حوزه اشتراک دانش و جریان اطلاعات ضعیف بوده ولی در شرایط بحرانی از استحکام و پایداری بالایی برخوردار بود. همچنین، اداره کل هواشناسی، شرکت‌های مشاوره و طراحی سیستم آبیاری تحت‌فشار و اداره کل صداوسیمای مرکز آذربایجان غربی در حوزه دریافت دانش و اطلاعات ارتباط بیشتری با سایر ذینفعان کلیدی برقرار کردند. این در حالی است که سازمان جهاد کشاورزی، رهبران محلی و شرکت‌های فنی و مهندسی کشاورزی نیز مرکزیت اشاعه و اشتراک دانش را بر عهده داشتند. به‌منظور توسعه مدیریت مشارکتی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و توسعه پایدار کشاورزی سازمان‌های اصلی متولی فعالیت‌های بخش کشاورزی ضروری است که استراتژی‌های مناسب برای تغییر جایگاه و موقعیت خود در شبکه نهادی اتخاذ نمایند و دراین ‌بین نباید از نقش مؤثر مدیریت مردمی نظام نوآوری کشاورزی غفلت کرد.

کلیدواژه‌ها