تأثیر دیدگاه زمانی کشاورزان بر رفتار مدیریت ریسک خشکسالی آنان در حوضه پایاب سد کرخه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استادیار، گروه اگرواکولوژی، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف این مطالعه، واکاوی تأثیر دیدگاه زمانی کشاورزان بر رفتار مدیریت ریسک خشکسالی در حوضه پایاب سد کرخه بود. این پژوهش از نوع پژوهش­های توصیفی ـ همبستگی و علّی ـ مقایسه‌ای است که با استفاده از یک پیمایش انجام گرفت. جامعه آماری مورد مطالعه، کشاورزان عضو تعاونی‌های آب‌بران حوضه پایاب سد کرخه در استان خوزستان (3668=N) بودند که 350 نفر از آن­ها با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و روش نمونه­گیری تصادفی طبقه‌ای با انتساب متناسب، به­عنوان نمونه، انتخاب شدند.  ابزار پژوهش، پرسشنامه­ای بود که روایی آن توسط پانلی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی به تأیید رسید و پایایی دسته گویه­های آن با استفاده از ضریب آلفای کرنباخ (92/0≤α≤79/0) محقق شد. یافته­ها حاکی از آن بود که رفتار مدیریت ریسک کشاورزان در حد متوسطی است و بیشتر کشاورزان دیدگاه زمانی حال‌نگر دارند. همچنین، از منظر دیدگاه زمانی، بین کشاورزان با دیدگاه گذشته­نگر و سایرین (کشاورزان حال­نگر و آینده‌نگر) از منظر رفتار مدیریت ریسک خشکسالی تفاوت معنی­داری وجود داشت و گروه گذشته­نگر رفتار ضعیف­تری در این زمینه از خود بروز دادند. بر این اساس، به­عنوان یک راهبرد سیاستی در  برنامه­ریزی­های مدیریت منابع آب، ‌باید تغییر دیدگاه کشاورزان از گذشته­نگری به­سوی حال‌نگری و به­ویژه آینده­نگری مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


  1. Azadi, Y., Yazdanpanah, M., Forozani, M., & Mahmoudi, M. (2017). Investigating the adaptive behavior of dryland wheat growers facing climate change in Kermanshah County:  By protection motivation theory. Journal of Agroecology, 7(2), 94-106. (In Farsi). Availibale at: http://www.jagroecology.ir/en/ManuscriptDetail?mid=16552
  2. Bijani, M., & Hayati, D. (2011). Water Conflict in Agricultural System in Iran: A Human Ecological Analysis. Journal of Ecology and Environmental Sciences, 2(2), 27-41. DOI: 10.9735/0976-9900.2.2.27-40
  3. Bijani, M., Hayati, D., & Abdolvand, B. (2012). Agricultural Water Conflict in Doroodzan Dam Irrigation Network, Iran: The Opinion of Regional Water Experts. Journal of Environmental Sciences, 10(1), 59-78.
  4. Bijani, M., & Hayati, D. (2013). Application of Environmental Attitudes toward Analyzing Water Conflict: The Case of Doroodzan Dam Irrigation Network. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 9(1), 83- 102. (In Farsi)
  5. Bryan, E., Ringler, C., Okoba, B., Roncoli, C., Silvestri, S. & Herrero, M. (2011).  Adapting agriculture to climate change in Kenya: household strategies and determinants. Journal of Environmental Management, 15(114), 26-35 DOI: 10.1016/j.jenvman.2012.10.036
  6. Corral-Verdugo, V., Fraijo-Sing, B., & Pinheiro, J. Q. (2006). Sustainable behavior and time perspective: Present, past, and future orientations and their relationship with water conservation behavior. Interamerican Journal of Psychology, 40(2), 139-147. Available at: http://pepsic.bvsalud.org/pdf/rip/v40n2/v40n2a01.pdf
  7. Delphian, F., Yazdanpanah, M., & Forozani, M. (2018). Investigating farmers’ behaviour management in drought period as prevention responses: the case of Dehloran district. Journal of Spacial Analysis, Environmental Hazards, 4(4), 72-92. (In Farsi). Available at: https://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-2679-en.html
  8. Elsawah, S., Mclucas, A., & Mazanov, J. (2013). Using a cognitive mapping approach to frame the perceptions of water users about managing water resources: a case study in the Australian Capital Territory. Water Resourorces Managagement, 27(9), 3441-3456. DOI: 10.1007/s11269-013-0357-5
  9. Fallah Haghighi, N., Bijani, M., & Parhizkar, M. (2019). An analysis of major social obstacles affecting human resource development in Iran. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 29(3), 372-388. DOI: 10.1080/10911359.2018.1536577

10. García, J. A., & Ruiz, B. (2015). Exploring the role of time perspective in leisure choices: What about the balanced time perspective?. Journal of Leisure Research, 47(5), 515-537.

11. Ghazani, E. & Bijani, M. (2016). Application of Environmental Attitudes toward Analyzing Farmers’ Pro-Environmental Behavior in order to Soil Conservation (The Case of Rice Farmers in Central Part of Sari County). Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 47(1), 81-91.

12. Haghighi, B., Boromand Nasab, S., & Naseri, A. A. (2016). The Effect of Different Irrigation Management Procedures on Irrigation Irrigation and Bandwidth Potato yield and water productivity. Journal of Water Research in Agriculture, 29(2), 181-193, Available at: http://wra.areo.ir/article_101669_815d2a1df4b417017c460cb40f3c72bf.pdf.

13. Harvey, M. G., & Miceli, N. (1999). Antisocial behavior and the continuing “tragedy of the commons”. Journal of Applied Social Psychology, 29(1), 109-138

14. Ifinedo, P. (2012). Understanding information systems security policy compliance: an integration of the theory of planned behavior and the protection motivation theory. Computers & Security, 31(2012), 83-95. DOI:10.1016/j.cose.2011.10.007

15. Keshavarz, M., & Karami, E. (2016). Farmers' pro-environmental behavior under drought: Application of protection motivation theory. Journal of Arid Environments, 127(2016), 128-136. DOI:10.1016/j.jaridenv.2015.11.010

16. McKay, M. T., Worrell, F. C., Temple, E. C., Perry, J. L., Cole, J. C., & Mello, Z. R. (2015). Less is not always more: The case of the 36 item short form of the Zimbardo Time Perspective Inventory. Personality and Individual Differences, 72, 68-71.

17. Milfont, T. L., Wilson, J., & Diniz, P. (2012). Time perspective and environmental engagement: A meta‐analysis. International Journal of Psychology, 47(5), 325-334.

18. Mishra, A. K., & Singh, V. P. (2010). A review of drought concepts. Journal of Hydrology, 391(1-2), 202-216.  DOI: 10.1016/j.jhydrol.2010.07.012

19. Moradi, H., Bijani, M., Baradaran, M., Shaabanali Fami, H. & Ajili, A. (2012). Recognizing and Explaining the Professional Development Components of Effective Agricultural Extension Agents, Kermanshah Province. Iranian Journal of Agricultural Economic and Development Research, 43-2(1), 143-155. (In Farsi)

20. Nohegar, A., Ghashghaeizadeh, N., Heydarzadeh, M., Eydoon, M.R. & Panahi, M. (2017). Drought Evaluation and its Effect on Groundwater and Groundwater Resources (Case Study: Minab River Basin). Journal of Earth Science Researches, 7(27), 28-43.

21. Noorollah-noorivandi A., Ajili, A. Chizari, M. and Bijani, M. (2009). The Socio-economic Characteristics of Farmers Regarding Adoption of Sustainable Soil Management. Journal of Human Ecology, 27(3), 201-205. DOI: 10.1080/09709274.2009.11906211

22. Quiring, S. M. & Ganesh, S. (2010). Evaluating the utility of the Vegetation Condition Index (VCI) for monitoring meteorological drought in Texas. Agricultural and Forest Meteorology, 150(3), 330-339. DOI: 10.1016/j.agrformet.2009.11.015

23. Sadeghi, S. (2018). A Psychological Analysis of Farmers' Time Perspective towards the Use of Water Resources in the Eastern Area of Lake Urmia. M.Sc. Thesis. Department of Agricultural Extension and Education. Tarbiat Modares University. (Unpublished). (In Farsi)

24. Sadeghi, A., Bijani, M., & Farhadian, H. (2019). The Mediating Role of Farmers’ Time Perspective in Water Resources Exploitation Behaviour in the Eastern Area of Lake Urmia, Iran: An Environmental-Psychological Analysis. Water and Environment Journal, In press. DOI: 10.1111/wej.12510

25. Salehi, S. (2016). An environmental psychology analysis of influential factors groundwater resources sustainability behavior in Fars province. Ph.D Dissertation. Department of agricultural extension & education. Faculty of agriculture. Tarbiat Modares University. (Unpublished). (In Farsi)

26. Salehi, S., Chizari, M., Sadighi, H., & Bijani, M. (2017). Assessment of agricultural groundwater users in Iran: a cultural environmental bias. Hydrogeology Journal, 26(1), 285-295. DOI: 10.1007/s10040-017-1634-9

27. Sayers, P., Yuanyuan, L., Moncrieff, C., Jianqiang, L., Tickner, D., Xiangyu , X., Gang, L., Aihua, L., Speed, R.,  Bing, Q., Yu, W., & Pegram, G. (2016). Drought risk management, A strategic approach. Published by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. UNESCO 2016. Paris, France.

28. Sircova, A., van de Vijver, F. J., Osin, E., Milfont, T. L., Fieulaine, N., Kislali-Erginbilgic, A., & Leite, U. D. R. (2014). A global look at time: A 24-country study of the equivalence of the Zimbardo Time Perspective Inventory. Sage Open, January-March 2014, 1-12, DOI: 10.1177/2158244013515686

29. Valizadeh, N., & Bijani, M. (2017). Analysis of Affective Components on Environmental Aesthetics Attitude from the Viewpoint of Rural People in Miandoab Township. Iranian Journal of Agricultural Economic and Development Research, 2-47(3), 719-730 (In Farsi)

30. Valizadeh, N., Bijani, M., Abbasi, E. & Ganguly, S. (2018). The Role of Time Perspective in Predicting Iranian Farmers' Participatory-based Water Conservation Attitude and Behavior. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 1-19.  DOI:10.1080/10911359.2018.1485602

31. Valizadeh, N., Bijani, M., Hayati, D., & Fallah Haghighi, N. (2019). Social-Cognitive Conceptualization of Iranian Farmers' Water Conservation Behavior. Hydrogeology Journal, 27(4), 1131–1142. DOI: 10.1007/s10040-018-01915-8

32. Water Management Planning, Office of Water and Power Organization in Khuzestan Province. (2017). Drought Report in Khuzestan. Unpublished. (In Farsi)

33. Yazdanpanah, M., Hayati, D., Hochrainer-Stigler, S., & Zamani, G. H. (2014). Understanding farmers' intention and behavior regarding water conservation in the Middle-East and North Africa: a case study in Iran. Journal of Environmental Management, 135, 63-72.  DOI:10.1016/j.jenvman.2014.01.016

34. Zamani, A., Mortazavi, A. & Belali, H. (2015). Investigation of Water Performance in Various Crop Products in Spring Plain. Journal of Water Research in Agriculture, 28(1), 51-61. Available at: http://journals.areo.ir/article_101065.html