شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه پایدارکشت کلزا با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی ( مورد مطالعه: شهرستان بهبهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی ( استاد ) گروه زراعت- دانشکده کشاورزی- دانشگاه تربیت مدرس - تهران، ایران

2 دانش آموخته ( کارشناسی ارشد)، گروه زراعت- دانشکده کشاورزی- دانشگاه تربیت مدرس، تهران - ایران

3 عضو هیات علمی ( استادیار) گروه علوم کشاورزی، دانشگاه ملی مهارت، تهران- ایران

چکیده

تولید دانه‌های روغنی، نقش بسزایی در صرفه‎جویی ارزی، توسعه اقتصادی، امنیت و استقلال غذایی کشور ایفا می‌کند. بر این اساس، شناسایی راهکارهای عملی برای توسعه پایدار سطح زیر کشت و همچنین تولید کل با توجه به نیاز کشور حائز اهمیت است. با توجه به وجود ژنوتیپ‎های پاییزه و بهاره، امکان کشت کلزا در مناطق و اقلیم‎های مختلف کشور وجود دارد. سازگاری کلزا با شرایط متنوع اقلیمی کشور نیز، طرح افزایش تولید دانه‎های روغنی را در دستور کار مسئولین اجرایی وزارت جهاد کشاورزی قرار داده است. استقبال کشاورزان از کلزا موجب شده تا کشت این محصول تقریباً در تمام شهرستان‌های استان مرسوم باشد. در این تحقیق، شناسایی و اولویت‎بندی عوامل موثر بر توسعه کشت کلزا با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و داده‎های مقطعی سال 1402-1401 و اطلاعات حاصل از پرسشنامه‎های تکمیل شده توسط کلزاکاران شهرستان بهبهان بررسی شد. نتایج نشان داد که به ترتیب معیارهای اقتصادی، محیط‎زیستی و اجتماعی در توسعه کشت کلزا دارای اولویت هستند. نتایج رتبه‌بندی زیرمعیارهای مربوط به هر یک از معیارهای اقتصادی، محیط‎زیستی و اجتماعی در توسعه محصول کلزا نیز نشان داد که به ترتیب زیرمعیارهای خرید تضمینی، قدرت باروری، سابقه کار کشاورزی نسبت به دیگر زیرمعیار‎ها در اولویت بالاتری قرار دارند. از آنجا که توسعه کشت کلزا در کنار سایر دانه‎های روغنی تا حد زیادی از وابستگی کشور به خارج در زمینه روغن و کنجاله گیاهی می‎کاهد، انتظار می‎رود بینش حاصل از این مطالعه به مدیران و برنامه‎ریزان کمک کند تا برنامه‎ریزی در زمینه کشت کلزا را بر مبنای معیارهای اقتصادی، محیط‎زیستی و اجتماعی حائز اهمیت از نظر کلزاکاران توسعه دهند و به نتایج پایدارتری در عرصه خودکفایی و امنیت غذایی دست یابند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات