تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش و توسعه کشت کلزا در شهرستان تبریز: کاربرد مدل هادل دوگانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش اموخته کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه مدیریت، ترویج و آموزش کشاورزی، تبریز، ایران

10.22059/ijaedr.2023.346738.669165

چکیده

با توجه به سطح بالای واردات دانه‌های روغنی در کشور، یکی از سیاست‌های کلان دولت دسترسی به درصد بالایی از خودکفایی تولید دانه‌های روغنی از جمله کلزا می‌باشد. در این راستا، توسعه و کشت دانه‌های کلزا به دلیل درصد روغن بالا و کیفیت مطلوب آن، یکی از الویت‌های اصلی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی است. در این خصوص، در مطالعه حاضر سعی شد عوامل موثر بر پذیرش کشت کلزا و توسعه سطح زیرکشت آن در چارچوب الگوی هاردل دوگانه مورد شناسایی و تحلیل قرار گیرد. بدین منظور، با تکمیل پرسشنامه از360 کشاورز شهرستان تبریز به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب تصادفی در سال 1399، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید. نتایج برآورد مرحله اول مدل هاردل دوگانه (مدل پروبیت) نشان داد که سطح تحصیلات، عضویت در تعاونی، قیمت کلزا، سهم درآمدی مزرعه و شرکت در کلاس‌های آموزشی و ترویجی اثر مثبت و معنی‌داری بر تصمیم به کشت کلزا داشته و تعداد قطعات زمین و سن کشاورز، اثر منفی بر احتمال پذیرش آن دارد. نتایج حاصل از برآورد مرحله دوم الگوی هاردل دوگانه (مدل توبیت) موید آن است که شرکت در کلاس‌های آموزشی و ترویجی، تجربه کشت کلزا، نیروی‌کار خانوادگی، مالکیت زمین و دریافت وام اثر مثبت بر توسعه و افزایش سطح زیرکشت آن در شهرستان تبریز دارد و هزینه ماشین‌آلات و تعداد قطعات مزرعه اثر منفی بر آن می‌گذارد. با توجه به نتایح حاصله، انتخاب کشاورزان جوان به عنوان گروه‌های هدف، ارائه آموزش‌های فنی و مدیریتی از سوی سازمان جهاد کشاورزی، اعمال سیاست‌های حمایت قیمتی و تشکیل تعاونی‌های تولید جهت توسعه کشت کلزا پیشنهاد می‌گردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات