شناسایی عوامل مؤثر بر کارایی نهادة آب در تولید گندم استان البرز (رویکرد تحلیل پوششی داده ها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه اقتصاد کشاورزی،‌دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی،‌دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

چکیده

با توجه به افزایش روز­افزون تقاضای آب در بخش کشاورزی و محدودیت منابع آبی کشور، توجه به مساله بحران منابع آبی و روش­های ارتقای سطح کارایی و بهره­وری آن، اهمیت بسیاری دارد. از این­رو، با توجه به مصرف بالای منابع آبی در تولید گندم به­عنوان محصولی استراتژیک در ایران، در مقاله حاضر، کارایی آب مصرفی تولیدکنندگان گندم استان البرز با استفاده از روش تحلیل پوششی داده­ها و تکمیل 200 پرسشنامه در سال زراعی 1394، بررسی شد. همچنین، عوامل موثر بر کارایی مصرف آب با استفاده از الگوی رگرسیون توبیت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می­دهد که میانگین کارایی فنی در واحدهای مورد مطالعه در حالت بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب 74 و 78 درصد و میانگین کارایی آب مصرفی نیز در این دو حالت به ترتیب 88 و 90 درصد است. بر اساس نتایج، متغیرهای تجربه کشاورز، میزان تحصیلات، مالکیت زمین و قیمت هر متر مکعب آب اثر مثبت و متغیرهای مسافت زمین کشاورز تا منبع آب، شرکت در کلاس­های آموزشی و عضویت در تعاونی­ها اثر منفی و معنی‎داری بر کارایی مصرف آب دارند. با توجه به یافته­های تحقیق، به­نظر می­رسد که بازنگری اساسی در آموزش­های ترویجی ارایه شده به کشاورزان و تغییر در شیوه­های مدیریتی تعاونی­های روستایی، نقش مهمی در بهبود کارایی مصرف آب در منطقه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


  1. Alene, A.D. & Zeller, M. (2005). Technology adoption and farmer efficiency in multiple
    crops production in eastern Ethiopia: a comparison of parametric and nonparametric distance functions. Agricultural Economics, 6, 5–17.
  2. Alipour, A. Vakilpour, M. Afshartabar, R & Nikzad, M. (2012). The study of water use efficiency in Zarghan region. Journal of Water Research in Agriculture. 26(4), 405-414.
  3. Babayi, M. Mardani, M. & Salarpour, M. (2014). Identifying water use efficiency in main agricultural products of Zabol region: DEA approach. Journal of Water Research in Agriculture, 28(3), 541-549.
  4. Banker, R.D., Charnes, A., &Cooper, W.W. (1984). Some models for estimating technical
    and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30 (9), 1078–
    1092.
  5. Charnes, A., Cooper, W. W. & Rhodes, E. (1978). Measuring the inefficiency of decision making units. European Journal of operational Research, 2(6), 429-444.
  6. Charnes, A., Cooper, W. W., Lewin, A. Y. & Seiford, L. M. (1994). Dataenvelopment analysis: theory, methodology and applications. Kluwer Academic
    Publishers. Boston.
  7. Charnes, A., Cooper, W.W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision
    making units. European Journal of Operational Research. 2, 429–444.
  8. Chebil   A.   Frija   A.   & Abdelkafi   B.   (2012).   Irrigation   water   use   efficiency   in   collective   irrigated   schemes   of   Tunisia:   determinants   and   potential   irrigation   cost   reduction, Agricultural   Economics   Review, 13(1), 39-48.
  9. Diaz, J. A. R., Poyato, E. C. & Luque, R. L. (2004). Application of data envelopment analysis to studies of irrigation efficiency in Andalusia in Thessaloniki plain. International Journal of Biological, Biomolecular, Agricultural, Food and Biotechnological Engineering, 130 (3), 175–183.

10. Emami meibodi, A. (2000), Measurement principles of efficiency and productivity. Institute for Trade Studies and Research. Second edition. PP: 125-151.

11. Farrell, M.J. (1957). The measurement of productiveefficiency. J. R. Stat. Soc. Ser. A
120 (III), 253–281.

12. Frija   A.   Chebil   A.   Speelman   S.   Buysse   J.   & Van Huylenbroeck   G.  (2009).   Water   use   and   technical   efficiencies   in   horticultural   greenhouses   in   Tunisia, Agricultural   Water   Management, 96, 1509-1516.

13. Lilienfeld,  A.   & Asmild,   M.   (2007).   Stimation   of   excess   water   use in irrigated agriculture:   A   data   invelopment   analysis   approach, Agricultural   Water   Management, 94, 73-82.

14. Manjunatha,   A.V.,   Speelman,  S.,  Chandrakanth,   M.G.,   & Van Huylenbroeck,   G.   (2011).   Impact   of   grandwater   markets   in   India   on   water   use   efiiciency. Journal   of   Environmental   Management, 92, 2924-2929.

15.Naseri Jahromi, M. Rasekh jahromi, A. & Mokameli jahromi, B. (2011). Estimation of water use efficiency in agiriculture sector. The third National conferece of DEA in Iran.

16. Neto Luiz, E., & Lins Marcos, P.E. (2004). Neural data envelopment analysis: A simulation, International Journal of Industrial Engineering, 11(1), 14-24.

17. Pendharkan, P.C. & Rodger, J.A. (2003). Technical efficiency-based selection of learning cases to improve forecasting accuracy of neural networks under monotonicity assumption, Decision Support Systems, 36(1), 117-136.

18.Poor Asghar sangachin, F. (2000). Investigating challenges of water resources management in Iran. Journal of planning and budgeting, 67&68. 85-122.

19. Prakshan Chellattan Veetill. Stijn Speelman. Guido van Huylenbroeck. 2013. Estimating the impact of water pricing on water use efficiency in semi-arid cropping sustem: an application of probabilistically constrained nonparametric efficieny analysis. Water Resource Management, 27, 55-73.

20. Raju, K.S. & Kumar, D.N. (2006). Ranking irrigation planning alternatives using data envelopment analysis. Water Resource Management, 20, 553–566.

21. Saboohi, M. Khanjari, S. & Keikhah, A. (2008). Study of water use efficiency in conservatory of Sistan province. Journal of Agricultural Economics, 4(3), 91-102.

22. Shaabani, M.K. & Honar, T. (1999). Determination of the optimum cropping pattern in irrigation canals with the use of IPM model. Journal of Water and Soil, 22(22), 95-106.

23. Speelman, S., D’Haese, M., Buysse, J. & D’Haese, L. (2008). A measure for the efficiency of water use and its determinants, study at small-scale irrigation schemes in North-West Province, South Africa. Agricultural System, 98 (1), 31–39.

24. Thiam, A., Bravo-Ureta, B.E., & Rivas, T.E., (2001). Technical efficiency in developing
country agriculture: a Meta-analysis. Agricultural Economics. 25, 235–243.

25. Wadud, A., & White, B., (2000). Farm household efficiency in Bangladesh: a comparison
of stochastic frontier and DEA methods. Applied Economics, 32, 1665–1673.

26. Wang, X. (2010). Irrigation Water Use Efficiency of Farmers and Its Determinants: Evidence from a Survey in Northwestern China. Agricultural Sciences in China, 9(9), 1326-1337.

Yilmaz, B., Yurduse, M. & Harmancioglu, N. (2009). The Assessment of irrigation efficiency in Buyuk Menderes basin. Water Resource Management, 23, 1081-1095.